پیام حضرت استاد به همایش بزرگداشت آیت الله احمدی

  

 

---

 

 أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیم‏

«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ‏ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی‏ جَمِیعِ الْأَنْبِیَاءِ وَ الْمُرْسَلِین‏ وَ الْأَئِمَّةِ الْهُدَاةِ الْمَهْدِیِّین سِیَّمَا خَاتَمُ الْأَنْبِیَاءِ وَ خَاتَمُ الْأَوْصِیَاء عَلَیْهِما آلَافُ التَّحِیَّةِ وَ الثَّنَاء بِهِمْ نَتَوَلَّی‏ وَ مِنْ أَعْدَائِهِم‏ نَتَبَرَّأ إِلَی اللَّه».

مقدم شما اساتید نخبگان و فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی را گرامی می‌داریم!

تشکیل محافل حق‌شناسی و قدردانی از شخصیت‌های علمی جزء محافل نام و یاد الهی است که می‌تواند مصداق آن حدیث معروف نبوی باشد که وجود مبارک آن حضرت چنین فرمود: «بَادِرُوا إِلَی ... حَلَقُ الذِّکْر»؛[1] سعی کنید، مبادرت کنید به محافلی که نام خدا و یاد خدا در آنها مطرح است، حضور پیدا کنید.

گرامیداشت شخصیت علمی ـ حوزوی و دانشگاهی استاد دکتر احمدی(ایده الله دامة برکاته) را می‌توان از این سنخ مجالس شمرد. شخصیت بزرگوار آیت الله احمدی نمونه بارز وحدت حوزه و دانشگاه است، روز تأسیس دانشگاه، علمای بزرگی، مرحوم استاد فاضل تونی، مرحوم مشکات، مرحوم عصّار و استاد بدیع الزمان فرزوان‌فر و بعدها مرحوم حکیم الهی قمشه‌ای، مرحوم علامه شعرانی و در نسل سوم مرحوم آیت الله شهید مطهری، آیت الله مفتّح و این بزرگان آمدند، جناب آقای دکتر احمد احمدی از شخصیت‌های جامع بین حوزه و دانشگاه است که هم خدمات فراوانی در حوزه داشت و دارد و هم خدمات فراوانی در دانشگاه.

نکته برجسته‌ای که اسلام به ما فهمانده است آن است که اگر کسی وارد قلعه توحید شد، از قلعه ولایت بیرون نبود؛ یعنی «کَلِمَةُ لا إِلَهَ إِلا الله حِصْنِی فَمَنْ قَالَهَا دَخَلَ حِصْنِی وَ مَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذَابِی‏»؛[2] و همچنین «وَلَایَةُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ حِصْنِی‏»؛[3] اگر کسی موحّد شد، به تعبیر بعضی از بزرگان چنین انسانی یک خطای مطلق، یک شرّ مطلق، یک قبح مطلق از او هرگز سر نمی‌زند، هیچ ممکن نیست، او یک بد مطلق داشته باشد. چه اینکه اگر کسی وارد این دژ و قلعه توحید و ولایت نشد، هیچ ممکن نیست که خیر مطلق داشته باشد؛ اما آن گروه اول که حکیم‌ هستند، موحّد هستند، فقیه‌ هستند، عالِم هستند، مؤمن‌ هستند، موحّد هستند ، ولایت‌مدار هستند، یا خیرشان محض است یا خیرشان مقید، شرّ محض ندارند. گروه دیگری که وارد این قلعه نشدند، کارشان یا شرّ صِرف است یا شرّ محدود. گرچه شرّ صِرف به آن معنا در عالَم وجود ندارد، شرّ محض اصلاً وجود ندارد.

توضیح این مطلب آن است، کسی که موحّد است و ولایت‌مدار، این اگر کار خیر انجام می‌دهد؛ نظیر عبادات و احسان به غیر و تعلیم و تربیت، این خیر مطلق است، هم حُسن فاعلی دارد، هم حُسن فعلی دارد، نقصی در این کار نیست و اگر ـ معاذالله ـ دست به گناهی زد، یک معصیت کرد، این گناه شرّ مطلق نیست، زیرا او معتقد است که خدایی هست و نهی کرد، پیامبری است، این نهی را آورده، اهل بیتی هستند که این نهی را رساندند، این کار او با آن عقیده به مبدأ فاعلی، مبدأ تشریع، مبدأ تبلیغ، مبدأ املا، همراه است. پس معصیتی یک انسان حکیم یا موحّد، معصیت محض نیست، چون با توحید همراه است، پس یک موحّد، یک حکیم یا کار او حُسن مطلق است، مثل آن‌جا که دارد اطاعت می‌کند، یا شرّ محدود و قبح محدود است؛ مثل آن‌جا که دارد معصیت می‌کند. شرّ مطلق و قُبح مطلق در کارهای انسان موحّد وجود ندارد؛ اما یک انسان غیر موحّد کارهای او یا شرّ محض است، یا شرّ محدود. اگر چنانچه دارد معصیت می‌کند که شرّ محض است، چون معتقد نیست که کسی جلوی این شرّ را گرفته، چون اعتقاد ندارد، از نظر ساحت دل، کافر است و چون مرتکب خلاف می‌شود، از نظر ساحت عمل، معصیت می‌کند و اگر دارد کار خیر انجام می‌دهد، إحسانی به کسی می‌کند، کارهای عاطفی خیر انجام می‌دهد، این گرچه معصیت نیست؛ ولی چون معتقد نیست، خدایی هست و به این عمل امر کرده است، از آن جهت این کفری که دارد، یک شرّی است که همراه با این خیر محدود وجود دارد.

یک حکیم و تربیت شده در حصن توحید و حصن ولایت؛ همانند دکتر احمدی(سلّمه الله دامة برکاته و افاضاته) مردم را از آن شرّ محض باز می‌دارد، از آن شرّ محدود باز می‌دارد، وارد خیر مطلق می‌کند. این تعلیم کتاب و حکمت از یک سو، این تزکیه نفوس با علم صائب و عمل صالح از سوی دیگر، جزء برکات این بزرگانی است که حوزه و دانشگاه را هماهنگ کرده‌اند. شما بزرگواران مستحضر هستید که قرآن کریم فرمود دین پیام قرآنی است، آسان است: ﴿لَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ﴾،[4] این چهار صفت مثبت و منفی را خدا درباره قرآن ذکر کرد؛ یکی اینکه وزین است، تهی‌مغز نیست: ﴿إِنَّا سَنُلْقی‏ عَلَیْکَ قَوْلاً ثَقیلاً﴾؛[5] خفیف و تهی‌مغز نیست، فرمود: ﴿وَ لا یَسْتَخِفَّنَّکَ الَّذینَ لا یُوقِنُونَ﴾؛[6] ﴿فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطاعُوهُ﴾؛[7] پس وزین است، سبک نیست، آسان است، دشوار نیست: ﴿لَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ﴾، ﴿ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ﴾،[8] پس دشوار نیست، آسان است؛ اما سبک نیست؛ یعنی تهی‌مغز نیست و وزین است. جمع این چهار قضیه که دو سالبه است و دو موجبه، وادار می‌کند که انسان بپرسد خدایی که می‌فرماید: ﴿وَ لَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ﴾، ما معارف قرآن را آسان قرار دادیم، با اینکه جهاد اصغر در آن هست، جهاد اکبر در آن هست، جهاد اوسط در آن هست، چگونه آسان است؟ این جهادِ بیرون که سلاح آن آهن است دشوار است، آن جهاد درون، جهاد اوسط که «سِلَاحُهُ‏ الْبُکَاء»[9] آن هم دشوار است، آن جهاد اکبر که فوق جهاد اوسط است، آن هم آسان نیست، این جهاد اوسط که جهاد اکبر نامیده می‌شود، برای آن است که آن جهاد اکبر در دسترس اولیاست، در دسترس توده مردم نیست، در جهاد اصغر انسان می‌کوشد بیگانه را از مرز کشورش دور کند و بیگانه مسلط نشود، جهاد اوسط آن است که انسان متخلّق شود و اخلاقی شود و گرفتار شیطان نباشد و معصیت نکند، جهاد اکبر آن است که این شخص متخلّق، این شخص عادل، این شخص وارسته و پارسا به این اکتفا نمی‌کند که جهنم نرود و بهشت برود، تلاش و کوشش جهاد اکبر این است که هم‌اکنون بهشت را ببیند، فرق عرفان و اخلاق این است؛ در فنّ اخلاق انسان می‌کوشد، بد نکند، کار خوب انجام بدهد، در عرفان، کسانی بار می‌یابند که منزّه و خلیق‌ هستند، نه بی‌راهه می‌روند، نه راه کسی را می‌بندند؛ اما تمام سعی آنها این است که بهشت را ببینند، دوزخ را ببینند: «فَهُمْ وَ الْجَنَّةُ کَمَنْ قَدْ رَآهَا فَهُمْ فِیهَا مُنَعَّمُونَ وَ هُمْ وَ النَّارُ کَمَنْ قَدْ رَآهَا فَهُمْ فِیهَا مُعَذَّبُون‏»؛[10] برابر خطبه نهج البلاغه. بنابراین آن جهاد اکبر که تلاش و کوشش آن سالک این است که مشاهده کند، آن چون در دسترس نیست، این جهاد اوسط، جهاد اکبر نامیده شد. به هر تقدیر اینها سخت هستند؛ ولی قرآن می‌فرماید: آسان است.

سرّ سهولت این جهادهای سه‌گانه آن است که به ما گفتند؛

از باده مغز تر کن و آن یار نغز جو ٭٭٭ تا سر رود به سر رو و تا پا به پا بپو[11]

اما ما خیال می‌کنیم، این سلوک، این طی طریق؛ نظیر مسابقات دوندگی و مانند آن است که این سالک، می‌دود تا پایان راه به مقصد برسد، در حالی که در شریعت، آن مقصد هم می‌دود که به ما برسد، آن مقصد فیض خداست، لطف خداست، کَرَم الهی است، ما اگر خواستیم به طرف علم حرکت کنیم، به طرف اخلاق، عدل، عقل حرکت کنیم، به طرف عفاف و حجاب حرکت کنیم، ما اگر یک قدم به طرف عفاف حرکت کردیم، فضیلت عفاف دَه قدم به طرف ما می‌آید، این حدیث خیلی ظریف و دل‌پذیر و دل‌رباست که فیض خدا می‌گوید؛ یعنی خدا در مقام فیض چنین سخن می‌گوید که اگر کسی یک قدم به طرف حق برداشت، ما دَه قدم هروله‌وار به طرف او می‌رویم، چنین برخورد و ملاقاتی هم آسان خواهد بود، این‌طور نیست که ما به خط پایانی برسیم و آن خط حرکت نکند، ما به مقصد برسیم، مقصد حرکت نکند. اگر خواستیم راه حق را طی کنیم، همین که ما یک قدم برداشتیم، آن هدف دَه قدم به طرف ما نزدیک می‌شود، افرادی چون استاد دکتر احمد احمدی(سلّمه الله) به این راز و رمز بار یافتند و در طول حیات پُر برکتشان چه در حوزه و چه در دانشگاه، هم به طرف حق و عدل و عقل حرکت کردند، هم خیر و عقل و عدل به طرف آنها هروله‌کنان آمده؛ لذا توانستند خدمات شایسته‌ای هم به حوزه و هم به دانشگاه ارائه کنند که امیدواریم همه اساتید دانشگاه، دانش‌وران دانشگاه، دانش‌ورزان دانشگاه، اندیشمندان دانشگاه مورد عنایت ویژه ولی عصر باشند و از علم صائب و عمل صالح برخوردار گردند.

مجدداً مقدم همه اساتید را گرامی می‌داریم، از برگزارکنندگان این همایش وزین حق‌شناسی می‌کنیم. طول عمر با برکت جناب استاد دکتر احمدی را از خدا مسئلت می‌کنیم و طول عمر همه اساتید حوزه و دانشگاه را از ذات أقدس الهی درخواست می‌کنیم!

«غَفَرَ اللَّهُ لَنَا وَ لَکُمْ وَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُه»

 

[1]. من لا یحضره الفقیه، ج‏4، ص409.

[2]. عیون الاخبار، ج2، ص134؛ بحار الانوار(ط ـ بیروت)، ج49، ص127.

[3]. معانی الأخبار، ص371؛ الأمالی(للصدوق)، ص235؛ بحار الأنوار (ط ـ بیروت)، ج‏39، ص246.

[4]. سوره قمر، آیه17.

[5]. سوره مزمّل، آیه5.

[6]. سوره روم، آیه60.

[7]. سوره زخرف، آیه54.

[8]. سوره حج، آیه78.

[9]. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد ؛ ج‏1، ص361 و  ج‏2، ص850.

[10]. نهج البلاغة(للصبحی صالح)، خطبه193.

[11]. دیوان ملا هادی سبزواری, غزل150.