ابله یعنی ......
حالا ممکن است چهار تا گناه صغیره هم بکند....
خدا مرحوم حکیم خواجه طوسی را غریق رحمت کند! ایشان در شرح اشارات این حدیث را خوب معنا کرده است که «أَکْثَرُ أَهْلِ الْجَنَّةِ الْبُلْه» نه «بُلَهاء»! «بُلْه» جمع اَبله است. «أَکْثَرُ أَهْلِ الْجَنَّةِ الْبُلْه»، نه «بُلَهاء»، «بُلَهاء» استعمال نشد. «بُلْه» جمع اَبله است. فرمود اکثر اهل بهشت همین افراد ساده هستند. اینها هر چه که مراجعشان گفتند عمل میکنند، دیگر چه میخواستند بگویند. حالا مطالب علمی را نمیداند؛ اما این شخص نه بیراهه میرود نه راه کسی را میبندد.
«اَبله»؛ یعنی «سلیم الصدر»؛ یعنی نقشه بکشد، حیله بزند، امروز این طور، فردا آن طور، این طور نیست. یا کشاورز است یا دامدار است، یا پیشهور است یا کاسب است، همین کار خودش را انجام میدهد. اکثر اهل بهشت اینها هستند. در روایات ما هم هست که عالم «علی شفا حفرة من النار» حرکت میکند؛ یعنی همین لبه جهنم است که اگر یک وقت افتاد، میافتد در آتش. در روایات علم و جهل ملاحظه بفرمایید؛ ولی جاهل به این معنا هفتاد ذراع، نه ذرع؛ هفتاد ذراع از جهنم دور است. اگر یک بار افتاد, دوباره بلند میشود, یک بار افتاد دوباره بلند میشود؛ کم است کسی هفتاد بار بیفتد. اینها به هر حال نزدیک جهنم نیستند؛ اما عالِم لبه جهنم است، همین که افتاد میرود در جهنم. بنابراین اکثر اهل بهشت همین مردم مؤمن هستند؛ وجوهات شرعی خود را میدهد، نماز خود را هم میخواند، روزه خود را هم میگیرد، حالا ممکن است چهار تا گناه صغیره هم بکند.
در این بخشها هم فرمود که کسانی که گناه کبیره ندارند, اگر مختصر لغزشی کردند ما میبخشیم: ﴿إِن تَجْتَنِبُوا کَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنکُمْ سَیِّئَاتِکُم﴾؛ سیّئات یعنی سیّئات صغیره. دارد که ﴿الَّذینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلاَّ اللَّمَمَ﴾؛ یعنی گناهان صغیره دارند، ما میبخشیم. این وعده الهی است. بیتوبه! چون با توبه که گناهان کبیره را هم میبخشد، این خداست! آن وقت با این لطف الهی آدم جهنم برود تعجب است. لذا وجود مبارک امام سجاد فرمود: من تعجب میکنم که کسی برود جهنم! «وَیْلٌ لِمَنْ غَلَبَتْ آحَادُهُ أَعْشَارَه»؛ وای به حال کسی که با این همه رحمت الهی، جهنم برود، چون جهنم رفتن، هر یک گناه یک کیفر دارد. درباره بهشت هر کار ثواب دَه تا پاداش دارد، استدلال وجود مبارک امام سجاد در بیان نورانیشان این است که وای به حال کسی که در روز حساب، یکیهای او بیشتر از دَهتاهای او باشد: «وَیْلٌ لِمَنْ غَلَبَتْ آحَادُهُ أَعْشَارَه»، سیّئات, هر یک گناه، یک کیفر دارد؛ اما حسنات, هر یک حسنه, دَه تا پاداش دارد. فرمود چگونه میشود که یکیها بر دَه تاها پیروز میشود؟ چون اگر یکیها بر دَه تاها پیروز نشود که هیچ وقت جهنم نمیرود: «وَیْلٌ لِمَنْ غَلَبَتْ آحَادُهُ أَعْشَارَه».
بخشی از سخنان حضرت استاد در درس خارج تفسیر 24 اسفند95