دیدار پروفسور برونو لاتور، فیلسوف و جامعه شناس فرانسوی با حضرت استاد

پروفسور برونو لاتور، فیلسوف و جامعه شناس شهیر فرانسوی با حضور در محل بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء در قم  با حضرت آیت الله العظمی  علامه جوادی آملی دیدار و گفتگو کرد.

.............محیط زیست یک گوشه‌ای از بیماری ماست، محیط زیست که جنگ جهانی اول و دوم را درست نمی‌کند، جنگ‌های نیابتی را درست نمی‌کند، الان مردم یمن را روزانه دارند می‌کشند! اما شما به فکر این هستید که سرماخورده‌اید، مشکل محیط زیست در مقابل این مشکلات مانند یک سرماخوردگی در مقابل سرطان است! از دین داریم دور می‌شویم! اینها که داعیه تمدّن دارند جنگِ روزانه راه انداختند، داعش و سلفی راه انداختند. امیدواریم روزی بشر عاقل شود و ببیند که چه می‌کند.

 

بخشی از سخنان حضرت استاد در این دیدار :

 امیدواریم که سفر شما به ایران یک سفر ملکوتی باشد و گذشته از آن کارهایی که گردشگران دارند یک سیر ملکوتی نیز داشته باشید.

بهترین زادراه شما مسئله توحید است چون رهبران الهی ما، سفارش کردند جایی که رفتید و برگشتید با دست پر برگردید و آن پُر بودن همان ره توشه توحیدی شماست.

انسان آن‌طوری که خودش می‌یابد و آن طوری که آفریننده او به او گفت، یک موجود ابدی است و موجود ابدی اگر کالای پوسیدنی تهیه کند همواره ضرر کرده است! اگر کسی تمام کوشش خود را در این باره صرف کند که زمین را بشناسد، این به اندازه زمین می‌ارزد و با فساد زمین از بین خواهد رفت و اگر کسی درباره سپهرشناسی و آسمان‌شناسی کوشش کند، ارزش او به اندازه شمس و قمر هست.

آنکه اینها را آفرید دو پیام فرستاد: یکی اینکه اینها از بین می‌روند؛ دوم اینکه اینها از یک مُشت دود خلق شدند؛ «ثُمَّ اسْتَوی‏ إِلَی السَّماءِ وَ هِیَ دُخانٌ»، ما از یک مُشت دود شمس و قمر را آفریدیم. اما درباره انسان چنین فرمود: «وَ نَفَخْتُ فیهِ مِنْ رُوحی»؛ یعنی هم خودم او را خلق کردم و هم سهمی از ظهور و فیض خودم را در او جاسازی کردم، چون ظهور خدا نه بیراهه می‌رود نه راه کسی را می‌بندد، چنانکه ابدی است و از بین نخواهد رفت. ما که انسانیم باید این‌چنین باشیم.

انسان‌شناسیِ ما و فلسفه علوم ما و دیگر اندیشه‌های ارزشمند ما باید در این دو عنصر محوری خلاصه شود: یکی اینکه ما ابدی هستیم و از بین نمی‌رویم، دیگر اینکه تا زنده‌ایم نه بیراهه برویم نه راه کسی را ببندیم.

حضرت استاد  در پاسخ به سوال پروفسور برونو لاتور در خصوص جایگاه محیط زیست در دیدگاه فلسفی اسلام، فرمودند: بیماری یک هشدار است تا انسان بداند اگر ذرّه‌ای از ذرّات بدن از کار بیفتد انسان ناتوان است، لذا در زمان سلامت باید مراقب رفتار خود باشد؛ سخن در فضای محدود زمین و هوا و فضای ما نیست، امروز بشر به این فکر است که آسمانها را فتح کند چه اینکه بعید نیست، خداوند فرمود: «هُوَ الَّذی فِی السَّماءِ إِلهٌ وَ فِی الْأَرْضِ إِلهٌ»، اما انسان هر کُره‌ای از کرات را تسخیر کند باز حکم همین است! به این فکر نباشیم که زمین و هوای ما محدود است. آلودگی محیط زیست مانند همان بیماری است که نشانه وجود مشکل در ذره ای از ذرات بدن دارد.

آنچه در این محفل مطرح است این است که ما یک بدنی داریم که قلمرواش این نظام کیهانی است که ما مادامی که زمینی و آسمانی فکر می‌کنیم جزء موجودات طبیعی هستیم، اما وقتی ابدی بیاندیشیم انسانیم، حرف عیسای مسیح(ع) این است، حرف موسای کلیم(ع) این است، پیام همه پیام‌آوران الهی این است، آنچه مکمّل و مصحّح و متمم پیام همه انبیاست یعنی قرآن کریم  نیز این مطلب را امضا کرده است؛ انتظار می‌رود که بحث از زمین و آسمان خارج شود و درباره ابدیت بیاندیشیم.

در دیدار کوتاهی که با جناب پاپ در سال 1368 داشتیم، بهترین پیام ما اهدای سیاستنامه الهی سیاسی امام خمینی(ره) به جناب پاپ بود، امام در آن وصیت‌نامه از صدر تا ساق، از ساق تا صدر از ابدیت سخن گفت. عصاره آن وصیت‌نامه این است که جامعه بشری را دو عنصر اداره می‌کند: در قرآن و روایات معصومین(ع) روی این دو عنصر خیلی سفارش شده است: یکی آهن که دنیا را اداره کند، یکی آه که دنیا و آخرت را اداره کند. درباره آهن پیام قرآن کریم این است «وَ أَنْزَلْنَا الْحَدیدَ فیهِ بَأْسٌ شَدیدٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ» یعنی تمام این برج‌ها و هواپیماها و کشتی‌ها و اینها با آهن ساخته می‌شود و اما درباره آه این دعای نورانی علی بن ابیطالب علیه السلام در شبهای جمعه به نام دعای کمیل این است که «و سلاحه البکاء» جنگ با دشمن بیرون را آهن اداره می‌کند، اما جنگ با هوس و غرور و خودخواهی را آه تأمین می‌کند.

محصول جنگ جهانی اول و دوم حداقل هفتاد میلیون کشته است و هیچ کاری از پیش نبرد! امروز جنگ‌های نیابتی از آستین ستمکار غرب به در آمده و آن هم کاری از پیش نخواهد برد! آنچه کمبود جهان است همان آه است. هر چه بر آهن افزوده می‌شود از آه کم می‌شود. پیامی که از عیسای مسیح(ع) به وسیله رهبران الهی به ما رسیده است این است  که «التارک لشفاء المجروح شریک لجارحه» یعنی اگر زخم‌خورده‌ای را در جایی ببیند و به درمان او نشتابد شریک جُرم آن جرّاح است، یعنی نه تنها جنگ را بر کسی تحمیل نکن بلکه اگر کسی جنگ را بر ملت مظلومی تحمیل کرد تو پانسمان کن. آن نسخه درمان‌کننده، درمان جامعه کنونی بشر نیز است.

حضرت استاد  همچنین در پاسخ به شبهه پروفسور برونو لاتور در خصوص فراموش شدن محیط زیست در اثر توجه به جهان آخرت و جاودانگی انسان، فرمودند: انسان گاهی در اثر زیادیِ نزدیکی نمی‌بیند، اگر شما یک جِرمی را به چشمتان بچسبانید آن را نمی‌بینید! نه برای اینکه او نیست بلکه برای آن که به شما خیلی نزدیک است. فکر ابدیّت در درونِ درون ما ذخیره شده است، آن گرایش به خدا در نهادِ ما نهان‌خانه شده است. اینکه می‌بینید انسان بیچاره می‌نالد برای اینکه سرمایه را در درون دارد، همانگونه که اشاره شد تمام مشکلات زمین و آسمان ما این است که ما یا بیراهه می‌رویم یا راه کسی را می‌بندیم، داروی شفابخش بسیاری از بیماری های بشر امروز آه و یاد خدا است! اگر کسی بداند ابدی است و در برابر تمام اندیشه و فکرش مسئول است و باید پاسخگوی تمام عزم و جزمش باشد نه تنها درباره بدن خود بد نمی‌کند، نه تنها درباره زمین بد نمی‌کند، درباره فضا و هوا نیز بد نمی‌کند، بلکه درباره هیچ چیزی که سهمی از هستی دارد بد نمی‌اندیشد. اسلام چنین فرموده است که اگر کسی یک سطل آب به پای نهالی بریزد مثل اینکه انسان تشنه‌ای را از مرگ نجات داده باشد، این اسلام است. در مقابل این تفکر، ساختن بمب که در غرب و امثال غرب صورت می گیرد یک نوع توحّش است

 شما عزیزان باید بدانید انسان گاهی سرماخورده است، گاهی غدّه سرطان در دل دارد، آن غدّه را باید درمان کرد نه سرماخوردگی را. محیط زیست یک گوشه‌ای از بیماری ماست، محیط زیست که جنگ جهانی اول و دوم را درست نمی‌کند، جنگ‌های نیابتی را درست نمی‌کند، الان مردم یمن را روزانه دارند می‌کشند! اما شما به فکر این هستید که سرماخورده‌اید، مشکل محیط زیست در مقابل این مشکلات مانند یک سرماخوردگی در مقابل سرطان است! از دین داریم دور می‌شویم! اینها که داعیه تمدّن دارند جنگِ روزانه راه انداختند، داعش و سلفی راه انداختند. امیدواریم روزی بشر عاقل شود و ببیند که چه می‌کند.