پیام حضرت استاد به کنگره حکمت و خرد جندی‌شاپور

نخستین کنگره حکمت و خرد جندی شاپور با موضوع شکوفایی پزشکی ایرانی - اسلامی ، بزرگداشت حکیم علی بن عباس اهوازی امروز سه شنبه در اهواز با پخش پیام تصویری آیت الله العظمی جوادی آملی گشایش یافت.
 

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی جمیع الانبیاء و المرسلین و الائمه الهداة المهدیین سیما خاتم الانبیاء و خاتم الاوصیاء علیهما آلاف التحیة و الثناء بهم نتولّی و من اعدائهم نتبرّئ الی الله
مقدم شما فرهیختگان دانشوران و پزشکان و صاحبنظران حکمت و خرد را گرامی میداریم اعیاد پُربرکت شعبانیه به ویژه میلاد حضرت ختمی امامت وجود مبارک مهدی موجودِ موعود و منتظَر را تهنیت عرض میکنیم و از همه بزرگوارانی که در اقامه این کنگره حکمت و خرد و شکوفایی ایرانی و اسلامی تلاش و کوشش کرده و میکنند سعی همه ـ إنشاءالله ـ مشکور و مورد عنایت پروردگار باشد و از همه بزرگوارانی که با ایراد مقام یا ارائه مقالت بر وزن علمی این کنگره افزودهاند حقشناسی میکنیم آنچه که میتواند جامع بین حکمت و خرد از یک سو شکوفایی ایرانی و اسلامی این حکمت و خرد از سوی دیگر باشد آن است که جریان پزشکی را حکمت به جامعیت میرساند پزشکی اگر در محدوده تن خلاصه شود مشترکات فراوانی بین انسان و دام هست که تفاوت در مقدار مصرف دارو و مانند خواهد بود، چه اینکه چندین همایش مشترک تشخیص بیماریهای بین انسان و دام طرح شده است. اما حکمت کاری که میکند پزشکی را بالا میآورد به جامعیتی میرساند که مشترکات بین انسان و فرشته را بررسی کند و ارزیابی کند و به سَمت فرشته شدن حرکت کند و جامعه را جامعه فرشته کند. اگر جناب حکیم سنایی سروده است که:
تو فرشته شوی ار جهد کنی از پی آنک ٭٭٭ برگ توتست که گشتست به تدریج اطلس[1]
یعنی اگر کسی مکتب برود برگ توت را میبیند که پرنیان و اطلس میشود در سایه تربیت کرم ابریشم. انسان اگر به مکتب وحی بار یابد فرشتهخوی میرود، نه بیراهه میرود نه راه کسی را میبندد این کنگره حکمت و خرد که جهت شکوفایی این مطلب از منظر ایران و اسلام مطرح است وقتی به جامعیت خود بار مییابد که مشترکات انسان و فرشته مشخص بشود. قرآن کریم بسیاری از اوصافی که برای ملائکه ذکر میکند برای انسان که خلیفه اوست یاد میکند؛ اگر از فرشتگاه به عنوان ﴿بِأَیْدِی سَفَرَةٍ ٭ کِرَامٍ بَرَرَةٍ﴾[2] یاد میکند از انسانها به عنوان ﴿وَ لَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ﴾[3] یاد میکند و اگر فرشتهها در مکتب خود عالِم و آگاه کرده است به جامعه انسانی از راه وحی و نبوّت فرمود: ﴿اقْرَأْ وَ رَبُّکَ الأکْرَمُ ٭ الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ﴾[4] آغاز سوره مبارکه «علق» که طبق مشهور این بخش جزء اولین بخشهای فرود آمده بر قلب مطهّر پیغمبر(علیه و علی آله آلاف التحیة و الثناء) است ما را به مکتب کرامت فرا میخواند خدا با اسم اکرم تجلّی کرده است و مدرسه را اداره میکند اگر گفتند در فلان کلاس مهندس یا پزشک تدریس میکند یعنی درس پزشکی یا هندسه میدهد اگر گفتند خدای اکرم درس میگوید یعنی درس کرامت میدهد. جامعه کریم جامعه فرشته است این جامعه فرشته نه بیراهه میرود نه راه کسی را میبندد بسیاری از فرشتگان محو جمال و جلال الهیاند و به غیر از جمال و جلال الهی نمیاندیشند بسیاری از بزرگانی هستند که راه حکمت را طی کرده و از آنجا به معرفت بار یافتند و فرشتهخوی شدند شما میبینید جامی چنین حرفی دارد که:
بودم آن روز من از طائفه دُرد‌کشان ٭٭٭ که نه از تاک نشان بود و نه از تاک‌نشان[5]
این سخن ابتکاری جامی نیست قبل از او همین حرف را با سبک و سیاق دیگر مولوی گفته است و قبل از او ابن فارض مصری به سبک دیگر سروده است شما ببینید قرآن کریم ما را گذشته از اینکه از لذایذ ظاهری برخوردار میکند از لذت معنوی ما را متنعّم میکند حرف ابن فارض مصری این است:
شَـرِبْنَا عـلی ذکْـرِ الحبیبِ مُدامَةً ٭٭٭ سـکِرْنَا بها مِن قَبل أن یُخلق الکَرْمُ[6]
یعنی ما به نام دوست شرابی نوشیدیم و مَست شدهایم که این دو کار ما قبل از آن بود که خدای سبحان درخت انگوری در عالَم خلق بکند هم نوشیدنِ ما هم مَست شدنِ ما، «شَـرِبْنَا عـلی ذکْـرِ الحبیبِ مُدامَةً ٭٭٭ سـکِرْنَا بها»، هم این مَست شدن هم این نوشیدن «مِن قَبل أن یُخلق الکَرْمُ» این «مِن قبل» مفعول واسطه است به تعبیر ادیبان هم برای شُرب هم برای سُکر. میگوید قبل از اینکه خدای سبحان درخت انگور خلق بکند ما مَست بودیم در آن صحنه ﴿أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قَالُوا بَلَی﴾[7] این برای همه ما هست این نه زمان دارد تا متزمّن معرفی کند نه مکان دارد تا متمکّن معرفی کند این از نبش زمان و زمین بالاتر است انسان فرشتهخوی یعنی یادآور آن نشئه، بعدها به این صورت درآمدند کسانی که حرف ابن فارض را شرح کردند گفتند منظور درخت انگور نیست منظور کلّ نظام سپهری و آسمان و زمین است قبل از اینکه آسمانی خلق بشود و قبل از اینکه زمین خلق بشود انسان با خدا عهد بست که جز تو را نشناسد و جز تو را نپسندد و جز تو را نپذیرد ﴿أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قَالُوا بَلَی﴾ حکمت این ظرفیت را دارد که پزشکی را به جامعیت برساند تا پزشک وقتی یک انسانی را درمان میکند هم صبغه بدنی او را در نظر داشته باشد هم صبغه ملکوتی و جان او را؛ هم بیماریهای روح او هم بیماریهای بدن او را. این انسانِ مرکّب از مُلک و ملکوت دستی در زمین دارد دستی هم بالای زمین، دستی در زمان دارد دستی هم بالای زمان. حکمت این ظرفیت را دارد که پزشکی را به جامعیت برساند و جامعهای که در سایه پزشکی حکیمانه اداره بشود جامعه فرشته است اگر مشکلاتی در مملکت هست اگر اختلاس هست و اگر رشوه است اگر رباست و اگر فریب است و اگر خیانت است همه در اثر آن است که انسان در بدن خلاصه شده، و اگر انسان این مشترکات بین خود و دام را در یک سوی بنهد و مشترکات فراوانی که بین او و فرشتههاست در سوی دیگر بنگرد، این جامعیت هم خواسته تن را تأمین میکند هم خواسته روح را،
تو فرشته شوی ار جهد کنی از پی آنک ٭٭٭ برگ توتست که گشتست به تدریج اطلس
مجدّداً مقدم شما فرهیختگان پزشکان عالِمان دینی محققان پژوهشگران رشتههای گوناگون را گرامی میداریم و اعیاد پُربرکت شعبانیه را به حضورتان تهنیت عرض میکنیم و از برگزارکنندگان این کنگره وزین علمی حقشناسی میکنیم و از ذات اقدس الهی مسئلت میکنیم که نظام ما رهبر ما مراجع ما دولت و ملت و مملکت ما را در سایه امام زمان حفظ بفرماید روح مطهّر امام راحل و شهداء را با اولیای الهی محشور کند و همگان را از طرف حکمت و خرد جمعی و تفکر شکوفایی حکمت و خرد از منظر ایران و اسلام عطا بفرماید.
«غفر الله لنا و لکم و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته».
[1]. دیوان سنایی، قصیده90.
[2]. سوره عبس، آیات15 و16.
[3]. سوره اسراء، آیه70.
[4]. سوره علق، آیات3 و4.
[5]. دیوان اشعار جامی؛ ر.ک: شرح مقدّمه قیصری(سید جلال الدّین آشتیانی، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چ 4، 1375)، ص 861.
[6]. شرح دیوان ابن الفارض من شرحی الشیخ بدر الدین الحسن بن محمد البورینی و الشیخ عبدالغنی بن اسماعیل النابلسی، ج2، ص384؛ «القصیدة الثالثة عشرة».
[7] . سوره اعراف، آیه172.