چرا همه خطابهای قرآنی مردانه است؟

قال الاستاذ:

در فرهنگ محاوره، کلمه مردم به مردان اختصاص ندارد؛ گاه از کلمه مردان، گاه زنان و گاه از کلمه مردم استفاده می‏کنند. مردم به معنی همه افراد جامعه، اعم از زن و مرد است. اگر از کلمه مردان استفاده شود، در مقابل زنان قرار دارد و اگر کلمه زنان به کار رود، در مقابل مردان است.

در همه جای جهان به محاوره چنین می‏گویند: مردم انقلاب کردند؛ مردم مبارزه کردند و...، پس وقتی از کلمه مردم استفاده می‏شود، به مردان اختصاص ندارد. قرآن کریم هم سه‏گونه سخن می‏گوید: گاهی خطاب با عموم جامعه است و از عبارت «الّذین» و «المؤمنون» استفاده می‏کند؛ گاهی با کلمه «رجال» وظیفه اختصاصی مردها را ذکر می‏کند؛ گاهی هم با عبارت «نساء»، وظیفه اختصاصی زنها را بیان می‏کند.

فرهنگ محاوره فرهنگ مردم است؛ نه مردان. قرآن کریم نیز بر همین اساس سخن می‏گوید و مریمٍّ و آسیه را نمونه «مردم خوب» معرفی می‏کند: ﴿وضَرَب اللّهُ مثلاً للّذین ءامنوا امْرأةَ فِرعَون﴾.[1] زن نوح و لوط را هم نمونه «مردم بد» می‏خواند: ﴿ضَرَب اللّهُ مثلاً للّذین کَفَرُوا امْرأةَ نوحٍ وَ امْرأةَ لُوطٍ﴾.[2]

ائمه(علیهم‌السلام) نمونه مردم خوب هستند و همه افراد جامعه، زن و مرد، باید به آنها اقتدا کنند. حضرت فاطمه(سلام اللّه علیها) نیز نمونه مردم خوب است؛ نه نمونه زنان خوب. خداوند در آیه پیش گفته، زن فرعون و مریم(علیهما‌السلام) را نمونه زنان خوب معرفی نکرد، بلکه فرمود: «مریم و آسیه نمونه «مردم خوب» هستند».

حاصل آنکه انسان خوب (زن یا مرد) الگوی انسانهای دیگر است. خداوند در سوره مبارکه نحل می‏فرماید: ﴿مَنْ عَمِلَ صالحاً من‏ذکرٍ أو اُنثی و هوَ مؤمنٌ فلنحیینّهُ حیوةً طیّبة﴾[3]؛ ما به هر کس، زن یا مرد که با عقیده سالم، کارهای صالح انجام داد، حیات طیبه عطا می‏کنیم.

در آیات پایانی سوره آل عمران آمده است: ﴿فاستجاب لهم ربّهم اَنّی لا اُضیعُ عملَ عاملٍ منکم من ذکرٍ اَو اُنثی بعضکم من‏بعض﴾[4]؛ اگر کسی، زن یا مرد، مؤمن باشد و عمل صالح انجام دهد، اجر او را ضایع نمی‏کنیم. در سوره مبارکه احزاب نیز مردان و زنان را کنار هم ذکر می‏کند؛ ﴿اِنّ المُسلمینَ و المُسلماتِ و المؤمنینَ و المؤمناتِ و القانتینَ و القانتات... ﴾[5]، بنابراین، خطابهای قرآنی مردانه نیست، بلکه با مردم است.

[1]  ـ سوره تحریم، آیه 11.

[2]  ـ سوره تحریم، آیه 10.

[3]  ـ سوره نحل، آیه 97.

[4]  ـ سوره آل‏عمران، آیه 195.

[5]  ـ سوره احزاب، آیه 35.